Tarım arazilerinin devir işlemlerinde 5403 sayılı Kanun ve 6537 sayılı Kanun kapsamında belirlenen hükümler, çoğu zaman tapu ve tarım müdürlükleri tarafından eksik ya da yanlış uygulanmakta, bu durum vatandaşın mağduriyetine yol açmaktadır.
Özellikle tarım arazilerinin intikal, taksim ve pay temliki işlemlerinde, kanunların açık hükümleri dikkate alınmadan gereksiz prosedürler uygulanmakta ve ek masraflar çıkarılmaktadır.
1. Tapu Müdürlüklerinde Yapılan Hatalar:
Her Tarım Arazisinin Tarım Müdürlüğüne Sorulması:
Kanunda açıkça belirtilmesine rağmen, tapu müdürlükleri tüm işlemleri İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü'ne sormakta ve bu süreç işlemleri gereksiz yere uzatmaktadır.
Aynen Devir ve İntikal İşlemleri: Kanuna göre, tarım arazilerinde aynen devir, intikal, taksim ve pay temliki işlemlerinin belirli şartlarda Tarım Müdürlüğü'ne sorulmadan yapılması mümkündür. Ancak bu hüküm uygulanmamaktadır.
Harç Muafiyetinin Uygulanmaması:
Asgari tarımsal arazi büyüklüğünün altındaki payların devrinde vatandaş harç, damga vergisi ve döner sermaye hizmet bedelinden muaftır. Buna rağmen, bu muafiyet tapu müdürlükleri tarafından dikkate alınmamakta ve vatandaşlar gereksiz harçlarla karşı karşıya kalmaktadır.
2. Kanun ve Yönetmeliklere Göre Doğru Uygulamalar:
A. Tarım Arazilerinde Mülkiyeti Aktarıcı İşlemler:
1. Hangi İşlemler Tarım Müdürlüğüne Sorulmadan Yapılabilir?
Aynen devir,
Paydaşlar arasında tam pay devri,
Miras taksimi veya miras payı temliki işlemleri, eğer parseldeki pay ve paydaş sayısı artırılmıyorsa, Tarım Müdürlüğü’ne sorulmadan yapılabilir.
2. Hangi İşlemlerde Tarım Müdürlüğünden Görüş Alınır?
İfraz,
Hisselendirme,
Bir paydaşın payının yalnızca bir kısmının devri,
Üçüncü kişilere yapılacak pay devri,
Asgari tarımsal arazi büyüklüğüne aykırı devirler.
B. TARIM ARAZİLERİNDE İNTİKAL/TAKSİM/PAY TEMLİKİ:
a) 6537 sayılı Kanunun yayımı (15.05.2014) tarihinden önceki ölümlerde
1. Elbirliği veya Paylı Mülkiyet:
5403 sayılı Kanunda değişiklik yapan 6537 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 15.05.2014 tarihinden önceki tarihli ölümlerde intikal taleplerinin elbirliği halinde mülkiyet veya paylı mülkiyet olarak yapılması mümkün olup, İNTİKAL İŞLEMİNDEN SONRA MİRASÇILAR ARASINDA YAPILACAK OLAN MİRAS PAYI TEMLİKİ, MİRAS TAKSİMİ İLE ÜÇÜNCÜ KİŞİ VEYA KİŞİLERE PARSELLERDEKİ PAY VE PAYDAŞ SAYISI ARTIRILMADAN AYNEN DEVİR TALEPLERİNİN İL/IİLÇE TARIM VE ORMAN MÜDÜRLÜKLERİNE SORU KONUSU EDİLMEKSİZİN KARŞILANMASI MÜMKÜNDÜR.
2) 15.05.2014 tarihinden önceki ölümler nedeniyle tapu sicilinde elbirliği mülkiyet olarak intikali yapılmış veya kadastro tespiti nedeniyle tapu sicili kök muris adına veya mirasçıları adına elbirliği mülkiyet şeklinde oluşmuş ise, MİRASÇILARIN KENDİ ARALARINDA YAPACAKLARI MİRAS PAYI TEMLİKİ, MİRAS TAKSİMİ İLE ÜÇÜNCÜ KİŞİ VEYA KİŞİLERE PARSELLERDEKİ PAY VE PAYDAŞ SAYISININ ARTIRILMADAN AYNEN DEVİR TALEPLERİNİN İL/İLÇE TARIM VE ORMAN MÜDÜRLÜKLERINE SORU KONUSU EDILMEKSİZİN KARŞILANMASI MÜMKÜNDÜR.
3) 15.05.2014 tarihinden önce ve sonra gerçekleşen birden fazla ölümlü intikal işlemlerinde ise iştirak halinde intikal sonrası Kanun öncesi ölenlerin mirasçıları arasında sadece miras payı temliki yapılabilecek, DİĞER İŞLEMLER İÇİN İSE İL/İLÇE TARIM VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜNDEN UYGUNLUK GÖRÜŞÜ ALINACAKTIR.
a)6537 sayılı Kanunun yayımı (15.05.2014) tarihinden sonraki ölümlerde
1) Mirasçıların anlaşmak suretiyle terekedeki tarımsal nitelik taşıyan tüm taşınmazları, 5403 SAYILI KANUNUN 8/C MADDESİ GEREĞİ, tek mirasçıya, iştirak halinde mülkiyet ilkelerine göre aile malları veya kazanç paylı aile malları ortaklığına, mirasçıların kuracağı limited şirkete veya aynı anda üçüncü kişi veya kişilere parsellerdeki pay ve paydaş sayısı artırılmadan AYNEN DEVİR TALEPLERİNİN İL/ İLÇE TARIM VE ORMAN MÜDÜRLÜKLERİNE SORU KONUSU EDİLMEKSİZİN KARŞILANMASI MÜMKÜNDÜR.
2) 5403 sayılı Kanunda değişiklik yapan 6537 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 15.05.2014 tarihi ve sonrasında gerçekleşen ölümlerde tarımsal nitelik taşıyan taşınmaz malların (tarla, bağ, bahçe, zeytinlik vb.) intikal taleplerinin elbirliği mülkiyet olarak karşılanması, (17.11.2020 tarihli ve E-23294678-010.07.02-2948754 sayılı Makam Oluru ile Değişik İfade) İFRAZ, HİSSELENDİRME, PAY TEMLİKİ, ELBİRLİĞİ MÜLKİYETİNİN PAYLI MÜLKİYETE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ, ELBİRLİĞİ MÜLKİYETİNİN DEVRİ, PAYLI MÜLKİYET OLARAK İNTİKAL, TAKSİM VE VASIF DEĞİŞİKLİĞİ TALEPLERİNDE İSE DURUMUN İL/İLÇE TARIM VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜNE SORU KONUSU EDİLEREK, ALINACAK CEVABA GÖRE İŞLEM YAPILMASI GEREKMEKTEDİR.
3) MİRASÇILARIN TARIMSAL ARAZİLERİN MÜLKİYETİNİN DEVRİ KONUSUNDA MİRASBIRAKININ ÖLÜMÜNDEN İTİBAREN BİR YIL İÇİNDE ANLAŞMALARI DURUMUNDA MİRASÇILAR, BU TAŞINMAZLARIN DEVRİ İLE İLGİLİ YAPILACAK İŞLEMLERE İLİŞKİN HARÇLARDAN VE BU İŞLEMLERLE İLGİLİ DÜZENLENECEK KÂĞITLARA İLİŞKİN DAMGA VERGİSİNDEN MUAFTIR.
2. Mirasçılar Arasında Yapılan İşlemler:
Mirasçılar arasında yapılacak miras payı temliki, miras taksimi işlemleri,
Üçüncü kişilere yapılacak devirler (pay ve paydaş sayısı artırılmadan),
TARIM MÜDÜRLÜĞÜ’NE SORULMADAN TAMAMLANABİLİR.
C. HARÇ MUAFİYETİ UYGULANACAK DURUMLAR:
1. Asgari Arazi Büyüklüğünün Altındaki Payların Devri:
Muafiyet Kapsamı:
Sulu/Kuru tarım arazilerinde 20 dekar altı,
Dikili tarım arazilerinde 5 dekar altı,
Örtü altı tarım arazilerinde 3 dekar altındaki PAYLARIN DEVRİ HARÇ, DAMGA VERGİSİ VE DÖNER SERMAYE ÜCRETİNDEN MUAFTIR.
Pay Birleştirme Şartı:
Paydaşların aynı parsel içinde birden fazla payı varsa, payların tamamının devri gereklidir.
Birleştirilmesi engellenen durumlarda yalnızca engel olmayan payın devri yapılabilir.
3. Vatandaş Mağduriyetinin Giderilmesi İçin Öneriler:
Kanunun Doğru Uygulanması:
Tapu müdürlükleri, kanunun açık hükümlerine uygun hareket ederek vatandaşları gereksiz prosedürlere ve masraflara maruz bırakmamalıdır.
Personel Eğitimi:
Tarım ve Tapu Müdürlükleri personeline, 5403 ve 6537 sayılı kanunların detayları öğretilerek doğru uygulamalar sağlanmalıdır.
HARÇ MUAFİYETİ EKSİKSİZ UYGULANMALI:
Muafiyet kapsamındaki payların paydaşlara devrinde hiçbir şekilde harç tahsil edilmemeli ve vatandaşlar bu konuda bilgilendirilmelidir.
Sonuç:
Tapu ve Tarım Müdürlükleri, tarım arazilerinin devir işlemlerinde gereksiz bürokrasi ve yanlış uygulamalarla vatandaşları mağdur etmektedir. Kanunların sunduğu kolaylıklar hayata geçirilmeli, vatandaşların hakları korunmalı ve çiftçilerin üzerindeki maddi yük kaldırılmalıdır. Doğru uygulamalara bir an önce geçilmesi, hem kamu hizmetinin etkinliğini artıracak hem de vatandaş memnuniyetini sağlayacaktır.
Tarım arazilerinin devir işlemlerinde 5403 sayılı Kanun ve 6537 sayılı Kanun kapsamında belirlenen hükümler, çoğu zaman tapu müdürlükleri tarafından eksik ya da yanlış uygulanmakta, bu durum vatandaşın mağduriyetine yol açmaktadır. Özellikle tarım arazilerinin intikal, taksim ve pay temliki işlemlerinde, kanunların açık hükümleri dikkate alınmadan gereksiz prosedürler uygulanmakta ve ek masraflar çıkarılmaktadır.
1. TAPU MÜDÜRLÜKLERİNDE YAPILAN HATALAR:
Her Tarım Arazisinin Tarım Müdürlüğüne Sorulması:
Kanunda açıkça belirtilmesine rağmen, tapu müdürlükleri tüm işlemleri İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü'ne sormakta ve bu süreç işlemleri gereksiz yere uzatmaktadır.
Aynen Devir ve İntikal İşlemleri: Kanuna göre, tarım arazilerinde aynen devir, intikal, taksim ve pay temliki işlemlerinin belirli şartlarda Tarım Müdürlüğü'ne sorulmadan yapılması mümkündür. Ancak bu hüküm uygulanmamaktadır.
HARÇ MUAFİYETİNİN UYGULANMAMASI:
Asgari tarımsal arazi büyüklüğünün altındaki payların paydaşlara devrinde vatandaş harç, damga vergisi ve döner sermaye hizmet bedelinden muaftır. Buna rağmen, bu muafiyet tapu müdürlükleri tarafından dikkate alınmamakta ve vatandaşlar gereksiz harçlarla karşı karşıya kalmaktadır.
