Çankırı, Anadolu’nun kadim kültürünü yansıtan şehirlerinden biri olarak, zengin bir folklorik mirasa sahiptir. Bu mirasın en renkli yansımaları ise seyirlik oyunlar ve halk danslarıdır. Çankırı’da oynanan bu oyunlar, sadece eğlence amaçlı değil, aynı zamanda toplumsal birliği pekiştiren, kültürel değerleri yaşatan ve nesilden nesile aktaran bir araçtır. Gelin, Çankırı’nın bu renkli dünyasına birlikte göz atalım.
Seyirlik oyunlar
Çankırı’da seyirlik oyunlar, köy meydanlarında, düğünlerde ve özel günlerde oynanır. Bu oyunlar, izleyenleri hem güldürür hem de düşündürür. Kılık değiştirme, makyaj, maske ve çeşitli donanımlar kullanılarak sahnelenen bu oyunlarda, hayvan simgeleri ve farklı tiplemeler (Arap, Acem, Çingene gibi) dikkat çeker.
En yaygın seyirlik oyunlar:
-
Bağbozumu: Üzüm hasadını konu alan bu oyun, köy yaşamının neşesini yansıtır.
-
Samıt (Lal) Oyunu: Sessizlik ve mimiklerin ön planda olduğu bu oyun, izleyenleri kahkahaya boğar.
-
Deve Kıpti Oyunu: Deve ve Çingene tiplemeleriyle renklenen bu oyun, mizah ve eğlence dolu bir atmosfer sunar.
-
Cirit Oyunu: Bir çeşit spor türü olan cirit, hem heyecanlı hem de geleneksel bir oyundur.
Bu oyunlar, güldürü, zeka ve surat yeteneğini ön plana çıkarır. Oyuncular, izleyicileri hem eğlendirir hem de onları düşündürür.
Halk dansları
Çankırı’da halk dansları, üç ana grupta incelenebilir:
-
Geleneksel Halk Dansları
-
Seyirlik Oyunlar
-
Sohbet Oyunları
Bu danslar, Yâren Meclisi gibi geleneksel toplantılarda sergilenir ve toplumsal birliği pekiştirir.
Halaylar
Çankırı’da en yaygın halk dansı halaydır. Halaylar, belli bir kural dairesinde ve sırayla çekilir. Başlıca halay türleri şunlardır:
-
Ağırlama: Yavaş ve ritmik hareketlerle başlar.
-
Yerleme: Hareketler hızlanır, ayak ve dizler daha aktif hale gelir.
-
Üçayak (Hoplatma): Halayın en hızlı ve en coşkulu bölümüdür.
Halaylar, davul ve zurna eşliğinde oynanır. Zaman zaman davul susar ve zurna eşliğinde türküler söylenir. Bu, halayın en özgün yanlarından biridir.
Köçek oyunları
Çankırı’da köçek adı verilen oyunlar, erkekler tarafından oynanır. Tarihte Bolu, Kastamonu ve Safranbolu gibi yerlerde yaygın olan bu oyunlar, Çankırı’da da önemli bir yere sahiptir. Köçek oyunları, ritim ve estetiğin birleştiği bir dans türüdür.
Sohbet oyunları
Çankırı’da sohbet toplantıları, halk oyunlarının bir çıkış ve tatbik alanıdır. Bu toplantılarda oynanan oyunlar, hem eğlenceli hem de mizahi öğeler taşır. En yaygın sohbet oyunları şunlardır:
-
Dilsiz: Sessizlik ve mimiklerle oynanan bir oyun.
-
Eş Tutma: Eşlerin birbirini bulmaya çalıştığı eğlenceli bir oyun.
-
Yüzük: Yüzüğün kimde olduğunu bulmaya dayalı bir oyun.
Bu oyunlar, sohbet toplantılarının vazgeçilmez bir parçasıdır ve katılımcılar arasında samimi bir bağ kurar.
Oyunlarda kıyafet ve müzik
Çankırı’da oyunlar, renkli kıyafetler ve geleneksel müzikler eşliğinde sergilenir. Oyuncular, zıvka adı verilen pantolon, işlemeli kuşak, cepken ve poşu gibi geleneksel giysiler giyer. Kadınlar ve erkekler genellikle ayrı ayrı oynar, ancak bazı oyunlarda birlikte de dans ederler.
Müzikte ise davul, zurna, def ve kaşık gibi enstrümanlar kullanılır. Davul ve zurna, erkek oyunlarında ön plandayken, kadın oyunlarında def ve kaşık daha yaygındır.
Çankırı’nın folklorik zenginliği
Çankırı’nın halk oyunları ve seyirlik oyunları, Anadolu’nun kültürel zenginliğini yansıtan bir hazinedir. Bu oyunlar, sadece eğlence amaçlı değil, aynı zamanda toplumsal birliği pekiştiren, kültürel değerleri yaşatan ve nesilden nesile aktaran bir araçtır.
Ne yazık ki, modern yaşamın getirdiği değişimler, bu geleneksel oyunların unutulma riskiyle karşı karşıya kalmasına neden olmuştur. Ancak Çankırı’nın köylerinde ve şehir merkezinde hala bu oyunları yaşatmaya çalışan insanlar var. Onlar, bu kültürel mirası gelecek nesillere taşımak için çaba gösteriyor.
