Türk bestekar, şair ve hattat Buhurizade Mustafa Efendi, arama motorlarına sıkça yazılan bir isim haline geldi. Bu yazıda "Buhurizade Mustafa Efendi kimdir?", "Buhurizade Mustafa Efendi'nin mezarı nerede?", "Buhurizade Mustafa Efendi'nin eserleri nelerdir?" sorularının cevaplarını bulabileceksiniz.
Buhurizade Mustafa Efendi kimdir?
1630-1640 yılları arasında İstanbul’un Mevlanakapı semti yakınlarında doğan Itrî, asıl adı Mustafa olan bir müzik dehasıdır. Babasının parfüm ve baharat kokularını sevmesinden dolayı kendisine "Buhûrîzâde" denilmiştir. Güzel çiçekler ve lezzetli meyveler yetiştirmekle meşgul olduğu için de "Itrî" adını almıştır.
Buhurizade Mustafa Efendi, Kasımpaşalı Koca Osman Efendi'den ve Küçük İmam Mehmed Efendi’den ilim almıştır. Hafız Post’un öğrencisi olması da mümkündür. Segâh makamında bestelediği Mevlevî âyîn-i şerîfi nedeniyle Mevlevî olduğu düşünülmektedir.
Buhurizade Mustafa Efendi, hayatı boyunca padişahlardan devlet adamlarına kadar birçok önemli şahsın desteğini görmüştür. Bunlar arasında IV. Mehmet ve I. Selim Giray önemli isimlerdir. Buhurizade, Devlet adamlarına yakınlığı sayesinde bir dönem imparatorluğun Esirciler Kethüdalığını yapmış ve sarayda musiki dersleri vermiştir.
Buhurizade Mustafa Efendi'nin "Neva Kâr" adlı eseri, klasik Türk müziği dünyasında pek çok kişi tarafından sevilen bir şaheserdir. Bu parça yumuşak geçişleri ve güzel melodileriyle dikkat çekmektedir. Kâr'ın sözleri İranlı Hafız isimli ünlü bir şaire aittir. Pençgâh makamında iki murabba bestesi, Isfahan, Râhatülervâh, Hisar, Bestenigâr, Dügâh, Bûselik ve Nikriz makamlarında murabba besteleri ile çeşitli makamlarda semâîleri ve bazı saz eserleri günümüze notalarıyla ulaşabilmiştir.
Küçük formda (şarkı, türkü, köçekçe vb.) herhangi bir eseri günümüze ulaşmamış, tüm eserleri büyük formdadır.Segah Bayram Tekbiri, Segah Salat-ı Ümmiye, Cuma Salatı, Dilkeş-haveran Gece Salası gibi eserler 20. yüzyılda Buhurizade Mustafa Efendi’ye izafe edilmiştir, ancak cami müziği ile ilgili eser verdiğine dair herhangi bir tarihsel kanıt bulunmamaktadır. Sadece birkaç tevşih ve ilahi bestelemiştir ki, bunlar da oldukça sanatlı ve klasik besteleri andıran eserlere örnektir.
Buhurizade Mustafa Efendi'nin mezarı nerede?
Buhurizade Mustafa Efendi’nin kabri Mevlanakapı surlarının dışında bulunmaktaydı ancak günümüzde tamamen kaybolmuştur. Bazıları Edirnekapı yakınındaki türbenin Buhurizade Mustafa Efendi'nin türbesi olduğunu düşünse de aslında Buhurcu Şeyh Yakub Efendi’ye ait olduğu ve Itrî ile bir ilgisi bulunmadığı belirtilmiştir.
Buhurizade Mustafa Efendi 100 TL banknotunda
1 Ocak 2009'dan itibaren tedavüle giren 100 Türk Lirası banknotunun arka yüzünde, "notalar, kudüm ve ud gibi müzik aletleri" ile "ney üfleyen bir Mevlevi derviş" figürü yer almakta ve bu tasarımda Buhurizade Mustafa Efendi'nin portresi de bulunmaktadır.
Buhurizade Mustafa Efendi'nin eserleri
- Segâh Mevlevi Ayini
- Rast Na't-ı Mevlana
- Nühüft İlahî
- Nevâ Kâr
- 2 Pençgâh Beste
- Hisar Devr-i Kebir Beste ve Aksak Semai
- Buselik Hafif Beste
- Segâh Ağır Semai
- Bayatî Çember Beste
- Bestenigâr Darb-ı Fetih Beste
- Dügâh Hafif Beste
- Isfahan Zencir Beste ve Ağır Aksak Semai
- Nikriz Muhammes Beste
- Râhatülervah Zencir Beste
- Irak Aksak Semai
- Rast Aksak Semai
- Nühüft Aksak Semai
- Rehavî Peşrev
- Nühüft Peşrev ve Saz Semaisi
- Nevâ Kâr
