1844 yılında İstanbul’un Sarıyer ilçesi Emirgan semtinde inşa edilen ve Osmanlı döneminde namaz vakitlerinin belirlenmesi ile bazı astronomik çalışmalarda kullanılan Emirgan Muvakkithanesi, günümüzde zincir bir kahveciye kiralanmış durumda. İlk serasker Ağa Hüseyin Paşa tarafından Sultan 1. Abdülhamid’in emriyle Hamid-i Evvel Camii’nin karşısına yaptırılan bu tarihi yapı, 180 yıllık bir geçmişe sahip. Ancak günümüzde bu yapı, bir kahveci olarak faaliyet gösteriyor ve ziyaretçilerine asıl amacını hatırlatmadan, yalnızca ticari bir işlevle kullanılıyor.
Arkeolog Ömer Faruk Yavaşçay, Emirgan Muvakkithanesi’nin tarihî önemine değinerek, muvakkithanelerin Osmanlı döneminde namaz vakitlerini belirlemek ve bilimsel çalışmalar yapmak amacıyla inşa edildiğini hatırlattı. “Muvakkithaneler Osmanlı İmparatorluğu’nda yaygın olarak inşa edilen ve İstanbul’un farklı bölgelerinde bulunan yapılardı,” diyen Yavaşçay, “Bunlar sadece ibadet saatlerini değil, aynı zamanda bazı astronomik hesaplamaları yapacak bilim insanlarının çalıştığı merkezlerdi," ifadelerini kullandı.
Yavaşçay, günümüzde İstanbul’da ulaşılabilen 29 muvakkithanenin hiçbirinin tarihî amacına uygun kullanılmadığını belirterek, bu yapılar arasında çoğunun ya boş durumda ya da kahveci ve büfe gibi ticari işletmelere dönüştürüldüğünü söyledi. “Emirgan Muvakkithanesi yoğun bir ziyaretçi kitlesine hitap eden bir bölgede bulunuyor. Bu gibi yerler, geçmişte de bilim merkezi olarak kullanıldığı için bugün de bilim ve kültür merkezi olarak değerlendirilmelidir. Ancak ne yazık ki, buraya gelen insanların çoğu, yapının tarihî amacını bilmeden yalnızca kahve içmeye geliyorlar,” şeklinde konuştu.
Yavaşçay, Osmanlı İmparatorluğu’nun bilimsel mirasına dikkat çekerek, bu mirasın çocuklar ve gençler için bir eğitim alanı olarak kullanılabileceğini önerdi. Ayrıca, İstanbul’daki diğer muvakkithanelerin de benzer amaçlarla kültürel miras olarak korunup değerlendirilmesinin önemine vurgu yaptı.
