Aziz Sancar hem Türk hem de Amerikalı bir bilim insanı olarak biyokimya ve moleküler biyoloji alanlarındaki önemli çalışmalarıyla tanınmaktadır.
Aziz Sancar kimdir?
Aziz Sancar, 8 Eylül 1946'da Mardin'in Savur ilçesinde doğdu. Hem Türk hem de Amerikalı bir bilim insanı olarak biyokimya ve moleküler biyoloji alanlarındaki önemli çalışmalarıyla tanınır. 2015 yılında, DNA onarımı konusundaki araştırmaları nedeniyle Tomas Lindahl ve Paul L. Modrich ile birlikte Nobel Kimya Ödülü'ne layık görüldü.
Sancar, eğitimine Mardin'de başladı ve 1963 yılında İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi'ne girdi. 1969'da birincilikle mezun olduktan sonra, kısa bir süre Savur'da hekimlik yaptı. Ardından, bir NATO-TÜBİTAK bursuyla ABD'ye giderek Johns Hopkins Üniversitesi'nde araştırmalara başladı. Daha sonra, Dallas Teksas Üniversitesi'nde moleküler biyoloji programında eğitimine devam etti ve burada "fotoliyaz" adı verilen bir geni klonladı.
Kariyerine Yale Üniversitesi'nde devam eden Sancar, burada nükleotit kesim onarımı üzerine yoğunlaştı. 1997'de Kuzey Carolina Üniversitesi'ne geçerek biyokimya ve biyofizik alanında önemli araştırmalar gerçekleştirdi. Sancar, DNA onarım mekanizmalarını haritalandırarak kanser tedavisinde devrim niteliğinde buluşlara imza attı. 415 bilimsel makale ve 33 kitap yayımlamıştır.
Aziz Sancar, ayrıca ABD Ulusal Bilimler Akademisi'ne seçilen ilk Amerikalı Türk unvanına sahiptir. 2001'de Kuzey Carolina Seçkin Kimyager Ödülü’nü kazandı ve 2006'da Türkiye Bilimler Akademisi’ne üye oldu. Nobel Ödülü’nü aldıktan sonra, ödülünü Anıtkabir'e teslim ederek Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti’ni temsil ettiğini vurguladı.
Sancar, aynı zamanda Aziz & Gwen Sancar Vakfı'nı kurarak ABD’deki Türk öğrencilerine destek olmaktadır. Eşi, biyokimya profesörü Gwen Boles Sancar'dır. Türkiye ve Amerika Birleşik Devletleri vatandaşlığına sahip olan Sancar, DNA onarımı konusundaki araştırmalarının yanı sıra kanser tedavisinde sirkadiyen saat kullanımı üzerine de çalışmalar yapmaktadır.
Aziz Sancar’ın ismi, Türkiye Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2018 yılında açılan Aziz Sancar Anadolu Lisesi'ne verilmiştir. Bilim dünyasında saygın bir yere sahip olan Sancar, hem Türk hem de dünya bilimine katkılarıyla tanınmaya devam etmektedir.
Aziz Sancar Nobel Kimya Ödülü'nü neden aldı?
Aziz Sancar, 2015 yılında Nobel Kimya Ödülü'nü, DNA onarım mekanizmaları üzerine yaptığı araştırmalar nedeniyle aldı. Bu ödülü, Tomas Lindahl ve Paul L. Modrich ile birlikte kazandı. Sancar'ın çalışmaları, hücrelerin DNA'daki hasarları nasıl onardığını ve genetik bilgisini nasıl koruduğunu anlamamıza yardımcı oldu. Özellikle ultraviyole ışığı veya bazı kimyasalların neden olduğu DNA hasarlarının onarım süreçlerini haritalandırarak, kanser tedavisinde önemli bir temel oluşturan buluşlar gerçekleştirdi. Bu araştırmalar, kanserin tedavisinde yeni yöntemler geliştirilmesine katkı sağlamaktadır.
