- Dünya Savaşı sırasında Osmanlı'nın merkezi otoritesinin zayıflamasıyla birlikte Türk köylerine yönelik saldırılarını artıran Pontus Rumları, komşu Türk köylerini yağmalayıp, Türk halkını korkutmak için suikastlar düzenlemiştir. Tarihçi ve sosyolog Emin Günaydın, 1917 yılında Bafra'nın Çağşur köyünde Pontus Rum çeteleri tarafından şehit edilen en az 67 Türk'ün mezarlarının günümüzde neredeyse görünmez hale geldiğini belirterek konu hakkında açıklamalarda bulundu.
Günaydın, "Rumların köy baskını sırasında resmi kayıtlara göre en az 67 kişi hayatını kaybetti. Pontus Rumlarının genel politikası, kalabalık çetelerle kadın, yaşlı ve çocukların bulunduğu köylere saldırarak Türk halkını katletmek ve baskıyla köyleri boşaltıp kendi halkını yerleştirmektir. 15 Ekim 1917'de, Bafra'nın Çağşur köyünde (Esençay) 600 kişilik Pontusçu çete grubu köye saldırmış ve köy tamamen yakılmıştır. Saldırı sırasında en az 67 kişi hayatını kaybetmiştir. Saldırıdan kurtulanlar Bafra'ya ve çevre köylere kaçmış, Çağşur halkı Millî Mücadele sonrasında köylerine dönebilmiştir. Şehitlerin mezarları ise bugün içler acısı bir durumda; bazıları bahçenin kenarında otlar ve dikenler arasında yok olmuş, bazıları ise tütün tarlasına dönüştürülmüştür" dedi.
Günaydın ayrıca, "Devlet arşivlerinde şehit olanların kimlik bilgileri bulunmakta ve bu isimler uygun bir şekilde asılmalıdır. Çağşur faciasında hayatını kaybedenlerin isimleri arşiv kayıtlarında mevcuttur ve bu bilgilerin gün yüzüne çıkarılması gerekmektedir" şeklinde konuştu.
